بررسی افسانه ی یأجوج و مأجوج ( یاجوج و ماجوج )!

     قرآن درباره‌ی موجودی بنام ذوالقرنین(دارای دو شاخ) سخن می‌گوید، این کتاب بیان می‌نماید که سرزمین او از مغرب تا مشرق ادامه داشت، مغرب و مشرق هر دو اسم مکان هستند و به معنی جائی است که خورشید از آنجا پنهان و پیدا می‌شود، گرچه اکنون این کلمه معادلی غرب و شرق معنی می‌شود اما در واقع بین غرب و مغرب، همینطور بین شرق و مشرق تفاوت وجود دارد.

     ذوالقرنین پس از اینکه تمام سرزمین سمت غرب را فتح نمود به نزدیک جائی رسید که خورشید در آنجا غروب(پنهان) می‌شد.

     از سبک و سیاق قرآن چنین استنباط می‌گردد که احتمالا منظور این کتاب پادشاهی است که از نظر اعراب زمان محمد، در دوره‌ای تمامی دنیا را گرفته و به تصرف خود در آورده بود، زیرا قرآن می‌گوید که از تو درباره‌ی ذوالقرنین می‌پرسند:

     وَيَسْأَلُونَكَ عَن ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُم مِّنْهُ ذِكْرًا (کهف/83) و از تو در باره ذوالقرنين مى‏پرسند بگو به زودى چيزى از او براى شما خواهم خواند.

     ظاهرا محمد با مغالطه‌ی مصادره به مطلوب قصد دارد که تمام این افسانه را به خدای خود، الله،  نسبت دهد:

      إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِن كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا (کهف/84) ما در زمين به او امكاناتى داديم و از هر چيزى وسيله‏اى بدو بخشيديم.

از دید الله، او راهی را به سمت مغرب دنبال نمود:

فَأَتْبَعَ سَبَبًا (کهف/85) تا راهى را دنبال كرد.

تا اینکه به مکان غروب خورشید رسید.

     حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا (کهف/86) تا اینکه به پنهانگاه خورشيد رسيد و او را(خورشید) یافت که در چشمه‏اى لجن آلود(1) و سياه پنهان می‌شود و نزديك آن گروهی را يافت گفتیم: اى ذوالقرنين! شکنجه مى‏كنى يا در ميانشان خوبی پيش مى‏گيرى؟

    در اینجا از کلمه‌ی وجدها استفاده شده که به معنی او را یافت است؛ "ها" ضمیر مؤنث است که به خورشید بر می‌گردد؛ تغرب هم دقیقا به معنای "پنهان می‌شود" است، منظور محمد این است که ذوالقرنین به آخرین نقطه‌ی جهان رسید و مشاهده نمود که خورشید در چشمه‌ای لجن آلود پنهاد شد

    برخی از مسلمانان بر توجیه این خرافه‌ی آشکار محمد، چنین القا می‌کنند منظور قرآن این است که ذوالقرنین گمان کرد  خورشید در چشمه‌ای لجن‌آلود پنهان شد، یعنی در واقع چنین نبود؛ در پاسخ باید گمان "وجد" در زبان عربی همیشه به معنی یافتن و مشاهده کردن و دیدن است و در هیچ جا به معنی گمان کردن نیامده است، در تمام آیات قرآن هم به چنین معنائی آمده است، مثلا: 
 وَلَمَّا وَرَدَ مَاء مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِّنَ النَّاسِ يَسْقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ امْرَأتَيْنِ تَذُودَانِ قَالَ مَا خَطْبُكُمَا قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّى يُصْدِرَ الرِّعَاء وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ(قصص/23) و هنگامي كه به آب مدين رسيد، گروهي از مردم را در آنجا ديد كه دامهای خود را سيراب مي‏كنند، و در كنار آنها دو زن را ديد كه مراقب گوسفندان خويشند به آنها گفت كار شما چيست ؟ گفتند ما آنها را آب نمي‏دهيم تا چوپانها همگي خارج شوند، و پدر ما پير مرد مسني است.(شرح این داستان)
 ذوالقرنین هم نقش پیامبران الله را بازی می‎نماید:

     قَالَ أَمَّا مَن ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُّكْرًا (کهف/87) گفت اما هر كه ستم ورزد عذابش خواهيم كرد سپس به سوى پروردگارش بازگردانيده مى‏شود آنگاه او را عذابى سخت‏خواهد كرد.

     وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاء الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا (کهف/88) و اما هر كه ايمان آورد و كار شايسته كند پاداشى [هر چه] نيكوتر خواهد داشت و به فرمان خود او را به كارى آسان واخواهيم داشت.

     و ذوالقرنین پس از سخن گفتن با مردمی که در نزدیکی پنهانگاه خورشید ساکن بودند به سمت شرق راهی شد؛ اگر گفته شود غیر منطقی است که گروهی نزدیکی خورشید زندگی می‌کنند، زیرا دارای گرمای زیادی است، د پاسخ باید گفت: از دیده الله، خورشید در هنگام غروب گرمای خود را کاملا از دست می‌دهد! 

ذوالقرنین پس از این راهی مشرق(آشکار گاه خورشید) می‌شود:

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا (کهف/89) سپس راهى را دنبال كرد.

تا به مکانی رسید که خورشید از آنجا طلوع می‌نماید، او در آنجا مشاهده نمود :

     حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَّمْ نَجْعَل لَّهُم مِّن دُونِهَا سِتْرًا (کهف/90) تا آنگاه كه به جايگاه برآمدن خورشيد رسيد [خورشيد] را [چنين] يافت كه بر قومى طلوع مى‏كرد كه براى ايشان در برابر آن پوششى قرار نداده بوديم.

   در اینجا منظور الله از اینکه در برابر خورشید پوششی قرار نداده بودیم دقیقا معلوم نیست؛ برخی گفته‌اند که اینان قومی بودند بدون لباس و مسکن؛ به نظر از توهمات محمد است.(2)

از دید الله، ذوالقرنین همچنان به پیش می‌رفت:

كَذَلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا (کهف/91) اين چنين [مى‏رفت] و قطعا به خبرى كه پيش او بود احاطه داشتيم.

او به سمت مشرق پیش رفت:

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا (کهف/92) باز راهى را دنبال نمود.

تا اینکه به دو سدی محکم برخورد نمود که مردمانش نمی‌توانستند زبانی را بفهمند:

    حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِن دُونِهِمَا قَوْمًا لَّا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا (کهف/93) تا وقتى به ميان دو سد رسيد در برابر آن دو [سد] طايفه‏اى را يافت كه نمى‏توانستند هيچ زبانى را بفهمند.

     ولی به ناگاه شروع به سخن گفتن نمودند!! و از دو موجودی وهمی بنام یأجوج و مأجوج گله‌مند شدند:

     قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَن تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا ( کهف/94) گفتند اى ذوالقرنين ياجوج و ماجوج سخت در زمين فساد مى‏كنند آيا [ممكن است] مالى در اختيار تو قرار دهيم تا ميان ما و آنان سدى قرار دهى.

     این داستان کاملا مبهم و گمراه کننده است؛ این سد چیست؟ کجاست؟
 یأجوج و مأجوم چه کسانی بودند؟

     قرآن می‌گوید که ذوالقرنین هنگامیکه به سمت محل طلوع خورشید(مشرق) پیش رفت بدانجا(مشرق) رسید؛ پس این سد باید در مشرق‌ترین نقطه‌ای باشد که اعراب آنرا می‌شناختند. حدیثی از محمد ابن عبدالله نقل شده است که می‌گوید "اطلبوا العلم ولو فی الصین" (بدنبال دانش بروید ول اینکه در چین باشد). از دید اعراب آن منطقه، چین در دورترین نقطه‌ی جهان قرار داشت، این سرزمین در شرق عربستان قرار دارد، قرآن از راهی سخن می‌گوید که ذوالقرنین با گرفتن آن بدانجا رسید. می‌دانیم که یکی از کهن‌ترین راه‌های جهان جاده‌ی ابرایشم است؛ این جاده به سرزمین چین ختم می‌شود. یأجوج و مأجون هم می‌تواند عربی شده‌ی نام‌های چینی باشد؛ همانگونه که برخی معتقدند اصل این نام‌ها یانچیان و مانچیان می‌باشد؛ مطلب دیگری که این دیدگاه را تأیید می‌نماید وجود دیوار سدگونه‌ی چین می‌باشد؛ محمد در زمان جوانی بازرگان و معتمد خدیجه بود، او احتمالا از سایر بازرگانانی که به شام می‌آمدند به وجود چنین سدی در آخر این راه پی برده بود.

     پس به احتمال قوی یأجوج و مأجوج افسانه‌ی بوده در میان اعراب که پس از برخورد با بازرگانان مسیر جاده‌ی ابریشم به مرور در میان آنها شکل گرفته است؛ محمد این افسانه با با توهمات خویش و همچنین اطلاعاتی که از تورات در رابطه با پادشاهی عادل بدست آورده بود را در هم آمیخت و چنین نظریه‌ای را در رابطه با جهان و مردمانی ناشناخته ارائه داده است؛ همانگونه که گفته می‌شود، این پادشاه ممکن است کوروش باشد؛ زیرا از کوروش در تورات به نیکی یاد شده است؛ کسانیکه به این دیوار رسیده‌اند، همواره درون آن برایشان کاملا مبهم بود؛ این ابهام را به محمد نیز القا نمودند و او هم سخنانی در هم برهم و بدون معنا و مفهوم در رابطه با این افسانه بیان نموده است.

================================================================

(1) نقل از قاموس محیط:

الحَمْأَةُ: الطِّينُ الأسْوَدُ المُنْتِنُ، كالحَمَإِ مُحَرَّكَةً. دقیقا معادل لجن می‌باشد.

وحَمِئَ الماءُ، كَفَرِحَ، حَمْئاً وحَمَأً: خالَطَتْهُ فَكَدِرَ. به معنی مخلوط شدن با لجن(2) وقال ابن جريج في قوله : ( وجدها تطلع على قوم لم نجعل لهم من دونها سترا ) قال : لم يبنوا فيها بناء قط ، ولم يبن عليهم فيها بناء قط ، كانوا إذا طلعت الشمس دخلوا أسرابا لهم حتى تزول الشمس ، أو دخلوا البحر ، وذلك أن أرضهم ليس فيها جبل ، جاءهم جيش مرة فقال لهم أهلها : لا تطلعن عليكم الشمس وأنتم بها . قالوا : لا نبرح حتى تطلع الشمس ، ما هذه العظام ؟ قالوا : هذه جيف جيش طلعت عليهم الشمس هاهنا فماتوا . قال : فذهبوا هاربين في الأرض