الگوبرداری اسلام از نماز زرتشتیان

سلمان آموزگار محمد در کیفیت نماز    
     در زبان اوستائی یعنی زبانی که اوستا بدان نوشته شده است به مکانی که در آن پیروان زرتشت به نیایش می‌پرداختند مزگت گفته می‌شد، از آنجائیکه بسیاری از تعالیم اسلام ریشه در آموزه‌های زرتشتی دارد این واژه نیز وارد فرهنگ اعراب و پس از آن رنگ بوی اسلامی به خود گرفت، این واژه دارای حرف "گ" است و می‌دانیم هرگاه چنین واژگانی از فارسی یا هر زبان دیگری وارد عربی گردد  "گ" به "ج" تبدیل می‌گردد مانند "گرگان" که اعراب آن را "جرجان" خواندند، بنابراین اعراب هم به مکانی که نیایش می‌کردند مزجد و سپس و با توجه به تشابه آن با واژه‌ی عربی "مسجد" آن را مسجد نامیدند، می‌دانیم که در مسجد تنها مکان سجده کردن نیست و بهترین واژه برای آن در زبان عربی مصلی (مکان صلات) است، آثاری از این واژه هم هنوز در منطقه‌ی شمال ایران می‌توان یافت، مانند اسپیه مزگت (مسجد سفید) (1) که در نزدیکی تالش قرار دارد، آنگونه که گفته می‌شود ابتدا پرستشگاه زرتشتیان بوده که پس از اسلام به پرستشگاه مسلمان تغییر پبدا کرد و مردم محلی هنوز هم به آن اسپیه مزگت می‌گویند، یا دزگا مرگت که در منطقه‌ی رامسر قرار دارد. همچنین واژه‌ی نماز از کلمه‌ی پهلوی نماک گرفته شده است؛ از آنجائیکه ایرانیان با این نوع از عبادت آشنائی داشتند؛ بجای کلمه‌ی عربی صلاه(ت)، از همان کلمه‌ای استفاده کردند که در فرهنگ دینی خودشان وجود داشت؛ اما همین نماز در اسلام شباهت‌های عجیبی به نماز زرتشتیان دارد؛ محمد ابن عبدالله دین زرتشتیت را به رسمیت نمی‌شناسد، پیروان این دین را مجوسیان می‌نامد و همچنین بیان می‌نماید که نماز هدیه‌ای است از سوی الله برای مسلمانان؛ پس این تشابه نماز دو دین، نمی‌تواند بی‌دلیل باشد؛ بی‌گمان یکی از این دو از دیگری اقتباس نموده است؛  این اقتباس از جانب دین قدیمی‌تر نیست؛ آنچه مسلم است، ادیان مهر پرستی که زرتشتیت نیز امتداد همین دینهاست؛ دارای قدمتی بسیار بیشتر از سایر ادیان سامی(یهودیت و مسیحیت) است؛ پس با قاطعیت می‌توان گفت که اسلام از این دین اقتباس نموده است؛ اما چه کسی می‌تواند آموزگار محمد ابن عبدالله در این زمینه باشد؟

      با نگاهی به یاران محمد در ابتدای اسلام، نامی که برای همگان خیلی آشناست، سلمان فارسی می‌باشد؛ اینکه سلمان در چه سالی وارد حجاز شد، هنوز با قاطعیت نمی‌توان نظر داد؛ اما آنچه که مسلم است این موضوع می‌باشد که مردم مکه در آن زمان محمد را متهم می‌کردند که از یک شخصیت عجم الهام می‌پذیرد، می‌دانیم که اعراب صدر اسلام و تا قرنها واژه‌‎ی عجم را خاص برای ایرانیان به کار می‌بردند، پس این شخص عجمی کسی است که او را متهم می‌کردند آموزگار محمد است:

      وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِّسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُّبِينٌ (نحل/103)  و نيك مى‏دانيم كه آنان مى‏گويند جز اين نيست كه بشرى به او مى‏آموزد [نه چنين نيست زيرا] زبان كسى كه [اين] نسبت را به او مى‏دهند غير عربى است و اين [قرآن] به زبان عربى روشن است.
   یکی از این گزینه‌ها سلمان فارسی است، آیا منابعنی در این زمینه وجود دارد؟ می‌دانیم که سلمان با توجه به خلق و خویش و اعتقاد خاصی که داشت با ادیان مختلفی سر و کار داشت.

      طبری در تفسیرش بیان می‌نماید که برخی معتقدند این شخصیت سلمان فارسی است، (نقل مستقیم از تفسیر طبری):

     وقال آخرون : بل كان ذلك سلمان الفارسي . 
      ذكر من قال ذلك : حدثت عن الحسين ، قال : سمعت أبا معاذ يقول : أخبرنا عبيد بن سليمان ، قال : سمعت الضحاك يقول في قوله " ( آیه  نوشته شده در بالا) كانوا يقولون : إنما يعلمه سلمان الفارسي . 

      سلمان در مدینه مسلمان شد، اما ممکن است محمد پیش از اسلام آوردنش با او ارتباط داشته است، زیرا به یقین او کسی نبود که به راحتی مسلمان شود، وی دنبال دینی می‌گشت که در کتب دین سابقش به آن اشاره شده بود و می‌بایست دین جدید با افکارش سازگار باشد، او این سازگاری در در دین مسیحیت ندیده بود، همچنین دین یهود مخصوص قوم خاصی است؛  او شخصیتی عارف‌گونه بود و بسیار مورد احترام محمد ابن عبدالله قرار داشت؛ بارها پیامبر اسلام از دین سابق او از وی می‌پرسد. پس به احتمال فراوان، رهبر اسلام با شناختی که از آداب ادیان ایرانی داشته است؛ نماز را جالب می‌بیند، تا اینکه روزی بیان می‎‌نماید که من دیشب با سوار شدن بر براق(خر بالدار) به آسمانها، نزد الله رفتم و در ملاقاتی که با او داشتم؛ الله نماز را بر مسلمانان واجب نمود؛ او بیان می‌نماید که الله در ابتدا بر شما پنجاه بار نماز خواندن را در شبانه‌روز واجب نمود که با تذکر موسی بسوی او بازگشتم و از او درخواست کمتر شدن دفعات این نماز را نمودم.
    برخی‌ها می‌گویند که نماز در شب معراج بر محمد واجب شد، در پاسخ باید گفت که در این شب اگر هم نمازی واجب شده با این کیفیت نبوده و لذا فرض واجب شدن چنین نمازی در مکه دور از ذهن است، زیرا آن نماز 50 بار بوده و هر نماز شامل 10 نماز(شاید هم رکعت) بود:
    فَأَوحى اللَّهُ إلي ما أوْحى فَفَرض عَلي خَمْسِين صلاة في كلّ يَوْمٍ و لَيْلَةٍ ، فنَزلْت إلى موسى صلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسلَّمَ فقَالَ : ما فَرضَ رَبّكَ عَلى أُمّتِكَ ؟ قُلت خَمسِينَ صَلاةً . قَال ارْجِع إِلى رَبّكَ فاسْأَلهُ التَّخفِيفَ ... يَا محمَّدُ إِنّهنّ خَمس صَلَواتٍ كلَّ يَومٍ و لَيْلَةٍ ، لِكلّ صلاةٍ عَشرٌ،  فَذَلِكَ خَمْسُونَ صَلاةً (صحیح بخاری کتاب الصلاب/ باب کیف فرض الصلاه فی السراء حدیث شماره 349)
همین حدیث در مسلم ئنیز آمده است.

    ابن کثیر که از مفسران به نام قرآن است معتقد است که نماز 5 گانه یک سال و نیم پیش از هجرت واجب شد ولی کیفیت آن بعدها مشخص گردید، لفظ جمله‌ی ابن کثیر برای اهل تحقیق:
     فلما كان ليله الإسراء قبل الهجرة بسنة و نصف، فرض الله على رسوله صلى الله عليه و سلم الصلوات الخمس و فصل شروطها و أركانها وما يتعلق بها بعد ذلك، شيئا فشيئا.
     بنابراین و با توجه به تشابه زیاد نماز اسلام با زرتشتیت جای شکی باقی نمی‌ماند که محمد نماز را از زرتشتی آموخته و با توجه به دلایل حدیثی این شخصیت کسی جز سلمان نیست.
کیفیت نماز زرتشتیان

      زرتشتیان نماز را در پنج وقت می خوانند:

       وقت اول را هاون‌گاه می‌نامند که از بر آمدن خورشد تا نیمروز است.
       وقت دوم را ریپت وینگاه می‌نامند که تا حدودا قرار گرفتن خورشید در زاویه ی 45 درجه است.
      وقت سوم را اوزرینگاه می‌نامند که تا پیدا شدن ستاره است .
      وقت چهارم را آیویسروتریمگاه می‌نامند که تا نیمه شب است.
      وقت پنجم را اوشهینگاه می‌نامند که تا پیش از طلوع آفتاب است .
      پایان وقت هر نماز ابتدای نماز بعدیست.
      شرایط نماز نیز تاحدودی مانند اسلام است؛ پاک بودن تن از هرگونه پلیدی, پوشیدن لباس سفید و پاک بودن مکان نماز؛ همچنین سن واجب شدن نماز پانزده سال می‌باشد. طریقه‌ی وضو نیز تاحدودی مانند مسلمانان است و شامل شستن دست تا مچ و صورت را تا بناگوش و شستن پا می‌باشد؛ اگر هم آب نباشد، سه بار دستها را به خاک پاک میزنند و به صورت و پشت دست می‌کشند؛ مانند تیمم در اسلام است؛  اما تفاوتشان با مسلمانان این است که برای نماز خواندن، جهت خاصی را در نظر نمی‌گیرند و به طرفی که روشنائی بیشتری باشد، نماز می‌خوانند. بنابراین؛ همانگونه که ملاحظه می‌شود، نماز زرتشتیان بطور باورنکردنی مانند اسلام است.

      برخی از مسلمانان برای رد تقلید اسلام از نماز زرتشتیت، اینگونه استدلال می‌کنند که اعراب، پیش از اسلام هم با نماز آشنا بودند: 
      وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاء وَتَصْدِيَةً فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ(انفال/35) و نمازشان در خانه (ی الله) جز سوت كشيدن و كف زدن نبود پس به سزاى آنكه كفر مى‌ورزيديد اين عذاب را بچشيد. 

      از دید قرآن همه‌ی موجودات روی زمین دارای نماز بودند؛ ضمنا با توجه به اینکه احتمالا در ساختن خانه‌ی کعبه اقوامی با تأثیرپذیری از ادیان ایرانی دست داشته اند زیاد است. برای دیدن دلایل این امر اینجا را کلیک نمائید. 

    أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ (نور/41) آيا ندیده‌ای (ندانسته‌‏اى) كه هر كه آن کس در آسمانها و زمين است براى الله تسبيح می‌گویند و پرندگان [نيز] در حالى كه در آسمان پر گشوده‌‏اند همه نماز و تسبیح خود را می‌دانند و الله به آنچه می‌کنند داناست.

   اگر منظور از نماز در اینجا همان نماز کلاسیکی است که مسلمانان می‌خوانند، آیا از دید قرآن پرندگان هم مانند ایشان نماز می‌خوانند؟      
   ضمنا هر جا قرآن سخن از صلاه می‌کند؛ لزوما منظورش نماز نیست؛ در ضمن منظور از نماز در اینجا با توجه به نماز پرندگان نیایش هم می‌تواند باشد، زیرا در قرآن از این کلمه‌ بعنوان درود فرستادن(صلوات) هم استفاده شده است.
   از آنجائیکه که یهودیان نمازشان در 3 وقت و به سوی اورشلیم است، محمد هم در ابتدا قبله را اورشلیم انتخاب نمود و دستور داد که در سه وقت نماز بخوانند:
   أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا (اسراء/78) نماز را از زوال آفتاب تا نهايت تاريكى شب برپادار، و  نماز صبح را؛ زيرا نماز صبح همواره  حضور (فرشتگان‏) است. 
    ولی پس از اینکه متوجه شد یهودیان به او ایمان نمی‌آورند و برای اینکه چیزی جدید را آورده باشد، مانند زرتشتیان نماز را پنج‌گانه در 17 رکعت با وضوئی تقریبا شبیه به آنان نمود و قبله را هم از مکان مقدس یهودیان به سوی کعبه تغییر داد.  شرح مفصل تناقضات قرآن درباره نماز 

برای آگاهی از سایر اقتباسات اسلام از ادیان ایران باستان اینجا را کلیک کنید.
---------------------------------------
(1)