افسانه هفت خفتگان افسس و اقتباس محمد از آن در داستان اصحاب کهف

     هر کدام از دین‌ها برای اینکه ادعاهای خویش را ثابت کنند، نیاز به معجزه دارند؛ تمام آنچه که معجزه خوانده می‌شود، ادعاهائی هستند که پیروان ادیان برای اثبات ارتباط دینشان با خدای مورد نظر و راستی سخنانشان، بیان نموده‌اند.
    افسانه "هفت خفته های افسس" هم یکی از همین روایاتی است که مسیحیان ساخته‌اند. پیش از اینکه امپراطوری روم مسیحی شود، مسیحیت در قرنهای نخست میلادی، زیر فشار آنان بود؛ کشیش‌های مسیحی از همین موضوع یعنی ضدیت نخستین امپراطورها و سپس مسیحی شدنشان، افسانه‌ هفت خفتگان افسس جهت اثبات یکی از ادعاهای خود که رستاخیز جسمانی (نه روحانی) باشد، را ساختند.

    در زیر نخست اصل افسانه‌ی هفت خفتگان اِفِسُس به نقل از دانشنامه‌ی بریتانیا (britannica) که یکی از معتبرترین دانشنامه‌های جهان است، بیان خواهد شد؛ سپس این افسانه با روایت محمد مقایسه می‌گردد:
     "هفت خفته‌ی اِفِسُس، قهرمانانی که یک افسانه‌ مشهور، یعنی رستاخیز جسمانی (معاد جسمانی) را که محبوبیت زیادی در مسیحیت و اسلام و در دوران قرون وسطی داشت، را تأیید می‌کنند؛ بر طبق این داستان ، در دوره‌ای (250 م) که مسیحیان توسط امپراطور روم، دیسیوس (1)  آزار و  اذیت می‌شدند، هفت (دربرخی از نسخه ها هشت) سرباز مسیحی در نزدیکی شهر خود، افسس، در یک غار پنهان شدند که بعدها در ورودی غار مهر و موم شد؛ درون غار، دیگر مجبور به انجام قربانی برای بت‌پرست‌ها نبودند؛ آنها به خوابی معجزه‌آسا رفتند. در دوران امپراطوری روم شرقی، تئودوسیوس دوم (408-450 م) غار بازگشائی شد و خفتگان از خواب برخاستند؛ حضور معجزه‌آسای خفتگان و شاهدانی که آنجا بودند، امپراطور را به یاد آموزه‌های مسیحی در مورد رستاخیز جسمانی انداخت؛ پس از اینکه آنها (هفت نفری که رستاخیز کرده بودند) توضیحاتی درمورد تجربه‌ی پرمعنای خود دادند، درگذشتند؛ تئودوسیوس دستور داد تا تمامی آنچه که از آنان به جا مانده بود، کاملا نگهداری و تقدیس شود و تمامی اسقف‌هائی که به خاطر باور به رستاخیز جسمانی (معاد جسمانی) زندانی و شکنجه شده بودند، تبرئه شوند.
   این اسطوره‌ی قدیمی رمانتیک مسیحی، در شکل‌های گوناگونی از جمله: یونانی، سریانی، قبطی و گرجی موجود است. در غرب آنان را به عنوان ماکسیمیان، مالکس، مارسیان، جان، دنیس، سرابیان و کنستانتین می‌شناسند و شرقی‌ها آنان را ماکسیمیلیان، جامبلیکوس، مارتین، جان، دیونیسوس، آنتونیوس و کنستانتین می‌نامند. روز جشن رستاخیز آنان در کلیسای کاتولیک رومی (که در حال از بین رفته) 27 جولای و در کلیسای ارتدکس یونانی 2 و 4 آگوست و 23 و 24 اکتبر، برگزار می‌گردد. (نقل قول مستقیم از بریتانیکا (britannica) با ترجمه‌ی دوست خوبم م ج )

     محمد ادعا داشت که با تنها خدای جهان، یعنی الله در ارتباط است؛ بنابراین هرگز گفتن "نمی‌دانم یا نمی‌توانم از الله بپرسم"  در ذاتش نبود، یکی از مورادی که او به اصطلاح در چاله افتاده، داستان هفت خفتگان افسس است؛ هنگامی که او هنوز در مکه مشغول تبلیغ این ادعا بود که با الله در ارتباط است، از وی در مورد داستان خفتگان غار (یاران غار)، پرسیده شد؛ او با این گمان که می‌تواند اطلاعاتی از دیگران در مورد این افسانه به‌ دست آورد، پاسخ داد "فردا به شما خواهم گفت"، ولی نه تنها فردا، که در برخی از روایات تا چهل روز نتوانست این داستان را بیان نماید و پس از آن، به صورتی مبهم از قول الله داستان را بیان نمود.
 در پائین شرح همین افسانه از زبان محمد در کتابش، قرآن، را می‌بینید؛ افسانه‌ای که در میان مسلمانان به اصحاب کهف مشهور است:
        آيا  گمان کرده‌ای كه یاران غار و سنگ‌نبشته از نشانه‌های شگفت‌انگیز ما بوده‌اند؟  هنگامی که مردان جوانان به سوى غار پناه بردند و گفتند "پروردگارا! از سوی خویش به ما رحمتى ببخش و كار ما را براى ما به سرانجام رسان. پس در آن غار، چندین سال بر گوشهایشان (مُهر ) زديم. سپس آنان را برانگیخیم تا بدانیم کدام یک از آن دو دسته، مدت ماندنشان را بهتر حساب كرده‌اند. ما خبرشان را برای تو درست بازگو می‌کنیم؛ آنان مردان جوانی بودند که به پروردگارشان ایمان آورده بودند و بر هدایتشان افزوديم. و (ایمان) را بر دلهایشان گذاشتیم آنگاه که برخاستند و گفتند "پروردگار ما، پروردگار آسمان‌ها و زمین است. غیر از او خدائی را نخواهیم خواند، و اگر گفته باشیم حتما کار بسیار بدی است. اينان قوم ما هستند که غیر از او خدائی را گزیده‌اند. چرا بر آنها برهانى آشكار نمی‌آورند؟ پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر  الله دروغ ببندد؟ و  هنگامی که از آنها و آنچه که غیر از الله را می‌پرستند كناره گرفتند، پس به غار پناه بردند تا پروردگارتان از رحمت خود بر شما بگستراند و براى شما در كارتان آسایشی بگرداند. و خورشید را هنگامی که بر می‌آید می‌بینی که در سمت راست غارشان است، و هنگامی که  فرو می‌شود از سمت چپ ناپدید می‌شود، در حالى كه آنان در جای گسترده‌ی آن هستند اين از نشانه‌های الله است، الله هر كسی را گه  راهنمائی نماید او راهنمائی شده است و هر كس را گمراه کند، هرگز دوست کارسازی برای او نخواهد بود. و گمان می‌کنی که بیدارند در حالى كه خوابیده‌اند و آنها را به پهلوى راست و چپ می‌چرخانیم، و سگشان بر دهانه‌ی غار دو دستش را دراز کرده بود، اگر از وضع آنان آگاهی پیدا می‌کردی، آنان را رها و از ایشان گريزان می‌شدی در حالی که سرتاپایت پر از ترس بود. اين گونه آنان را برانگیختیم تا از خودشان درباره هم پرسش کنند؛. گوينده‌ای از آنان گفت "چه اندازه مانده‌اید"؟ گفتند "یک روز یا کمتر مانده‌ایم" ؛ گفتند: پروردگارتان به آنچه مانده‌اید داناتر است، اکنون یکى‌تان را با این پولتان به شهر بفرستید، پس دقت کند کدامیک از غذاهاى آن پاکیزه‌تر است، از آن غذایی برایتان بیاورد و هوشیار باشد و هيچ كس شما را نشناسد. بدون شک اگر آنان بر شما دست یابند، سنگسارتان می‌کنند يا شما را به آئین خود بر می‌گردانند و  آن گاه است که هرگز رستگار نخواهی شد. و اینگونه بر آنان آگاه ساختیم تا بدانند كه وعده الله راست است و در رستاخیز هيچ شکى نیست، هنگامى که  میان خود در کارشان با يکديگر نزاع می‌کردند، پس گفتند "بر روى آنها ساختمانى بسازید، پروردگارشان به ایشان داناتر است و کسانى که بر کارشان چیره شدند، گفتند "مسجدی بر ایشان بنا خواهیم كرد". به زودى خواهند گفت "سه نفر بودند، چهارمین آنها سگشان بود. و می‌گویند "پنج تن بودند ششمین آنها سگشان بود" تيری در تاريكى می‌اندازند. و  می‌گویند "هفت تن بودند و هشتمین آنها سگشان بود". بگو "پروردگارم به تعدادشان آگاهتر است، کسی غیر از تعداد کمی نمی‌داند، پس درباره‌ی ایشان آشکارا مجادله نکن و در باره‌ی‌شان از پرس و جو نکن. و برای هیچ چیز نگو "فردا کننده‌ی آن هستم". مگر آنكه الله بخواهد و اگر فراموش كردى پروردگارت را ياد كن و بگو "امیدوارم كه پروردگارم مرا به راهى كه نزديكتر از اين به انجام گرفتن کار باشد، راهنمائی کند. و در غارشان سیصد سال ماندند و نُه سال افزودند  بگو "الله به آن اندازه که ماندند داناتر است. پنهان آسمان‌ها و زمين به او مال اوست؛ چه بينا و شنواست! براى آنان یاورى غیر از او  نیست و هیچ كس را در فرمانروایى خود شریک خویش نمی‌گیرد. و آنچه را كه از كتاب پروردگارت به تو وحى شده است بخوان، هیچ کسی تغییر دهنده‌ی کلمات او نیست و غیر از او هرگز پناهى نخواهى یافت. و با كسانى كه پروردگارشان را بامداد و شامگاه می‌خوانند و خشنودى او را می‌خواهند، شکیبا باش و دو چشمت را از آنان نگير كه زيور زندگى دنیا را بخواهى و از آن كس كه دلش را از یاد خود غافل کرده‌ایم و از هوس خود پيروى كرده و  كارش بر زياده روی است، پیروی نكن. و  بگو  "حق از پروردگارتان است" پس هر كه (الله) بخواهد پس (او) ایمان آورد و هر كه بخواهد کافر شود، كه ما براى ستمگران آتشى آماده كرده‌ایم كه سراپرده‌هایش آنان را در بر می‌گیرد و اگر فریادرسى بجویند، به آبى مانند مس گداخته كه چهره‌ها را برشته می‌کند یاری می‌شوند؛ وای! چه نوشیدنی بدی و چه جایگاه زشتی! (2)
 نکته:
 میان مفسیران بر سر معنی الرقیم اختلاف نظر است، ولی بیشترشان می‌گویند که معنی ارجح، همین سنگ نوشته است.
 بغوی در تفسیرش می‌گوید:
    کهف غاری است در کوه، اما در مورد رقیم اختلاف نظر است؛ سعید ابن جبیر می‌گوید "رقیم  لوحی بوده که نام‌های خفتگان غار بر آن نوشته شده و بر در غار گذاشتند و گفته شده که این لوح از سرب بود"؛ و گفته شده که سنگی بوده، در هر حال  این مشهورترین قول است که رقیم به معنی مرقوم یا نوشته شده. ابن عباس می‌گوید "نام نام دره‌ای است که در همان نزدیکی بوده است". کعب ابن احبار هم می‌گوید "نام روستائی است درهمان نزدیکی و گفته شده که نام کوهی هم بوده. (3)
و همین نظر را سایر مفسران بزرگ مانند ابن کثیر (4)، طبری (5) و فخر رازی (6) هم دارند.

بررسی این افسانه در قرآن:
  1-  همانگونه که در روایت محمد بیان شده، او می‌گوید "هدف از به خواب رفتن آنان، این است که بدانیم کدامیک از آن دو دسته مدت ماندنشان را درست محاسبه نموده‌اند"، عجب دلیل خنده‌داری!:
     ثمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَيُّ الْحِزْبَيْنِ أَحْصَى لِمَا لَبِثُوا أَمَدًا (کهف/12)  سپس آنان را برانگیخیم تا بدانیم کدام یک از آن دو دسته، مدت ماندنشان را بهتر حساب كرده‌اند.
ولی در اینجا هدف را مانند روایت مسیحیان، تأیید رستاخیز نامیده است:
     كَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا ... (کهف/21) و اینگونه بر آنان آگاه ساختیم تا بدانند كه وعده الله راست است و در رستاخیز هيچ شکى نیست، .....

 2- محمد می‌گوید که اصحاب کهف گفتند " چرا برای قوم ما برهانی آشکار نمی‌آورند"؟
 چه کسانی نمی‌آورند؟ یکی از این کسانی که نمی‌آورد الله است؟ اگر نه پس چه کسانی؟:
    هَؤُلَاء قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً لَّوْلَا يَأْتُونَ عَلَيْهِم بِسُلْطَانٍ بَيِّنٍ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا (کهف/15)  اينان قوم ما هستند که غیر از او خدائی را گزیده‌اند. چرا بر آنها برهانى آشكار نمی‌آورند؟ پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر  الله دروغ ببندد؟

3-  محمد در مورد تعداد آنها دچار سردرگمی شده و با پاسخی بی سروته، حتی از قول الله هم تعداد آنها را بیان نکرد:
سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ فَلَا تُمَارِ فِيهِمْ إِلَّا مِرَاء ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا  (کهف/22) به زودى خواهند گفت "سه نفر بودند، چهارمین آنها سگشان بود. و می‌گویند "پنج تن بودند ششمین آنها سگشان بود" تيری در تاريكى می‌اندازند. و  می‌گویند "هفت تن بودند و هشتمین آنها سگشان بود". بگو "پروردگارم به تعدادشان آگاهتر است، کسی غیر از تعداد کمی نمی‌داند، پس درباره‌ی ایشان آشکارا مجادله نکن و در باره‌ی‌شان از پرس و جو نکن.

4- مکیان از او در مورد این داستان، پرس و جو می‌کنند، او به آنان می‌گوید که فردا به شما خبر خواهم گفت، ظاهرا نتوانست اطلاعاتی در این زمینه کسب کند و به قولش وفا کند؛ همین موضوع سبب شد که آنان وی را مسخره کنند؛ او در توجیه گفت "چون من با قاطعیت، بدون گفتن انشاءالله، گفتم که فردا پاسخ شما را خواهم داد وحی در این مدت 15 و در برخی روایات تا 40 روزه، قطع شدهاست". 
متن این روایت در تفسیر قرطبی (7)، بغوی (8)، فخر رازی(9) و ابن کثیر (10):
لَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا (کهف/23) و برای هیچ چیز نگو "فردا کننده‌ی آن هستم".
    احتمالا محمد این داستان را پیشتر از ورقه بن نوفل، کشیش مسیحی و کسی که اولین بار به او گفته بود "تو پیامبری"، شنیده بود؛ ولی جزئیات آن را فراموش کرده بود، زیرا از قول الله می‌گوید "و اگر فراموش كردى پروردگارت را ياد كن...:":
   إِلَّا أَن يَشَاء اللَّهُ وَاذْكُر رَّبَّكَ إِذَا نَسِيتَ وَقُلْ عَسَى أَن يَهْدِيَنِ رَبِّي لِأَقْرَبَ مِنْ هَذَا رَشَدًا (کهف/24) مگر آنكه الله بخواهد و اگر فراموش كردى پروردگارت را ياد كن و بگو "امیدوارم كه پروردگارم مرا به راهى كه نزديكتر از اين به انجام گرفتن کار باشد، راهنمائی کند.  شرح قضا و قدر به نقل از قران و تناقضات آن.
و داستان دیگری که از او پرسیدند، ذوالقرنین بود.

5- از آغاز امپراطوری دیسیوس یا به قول مسلمین دقیانوس، تا پایان امپراطوری تئودوسیوس دوم که در زمان پادشاهی او، افسانه هفت خفتگان افسس بیدار شدند، 200 سال بیشتر نیست؛ در حالی که محمد مدت خواب آنها را 300 سال نامیده که 9 سال هم به آن افزوده شده:
وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَازْدَادُوا تِسْعًا  (کهف/25) و در غارشان سیصد سال ماندند و نُه سال افزودند

6-  در روایت مسیحی گفته شده که  تئودوسیوس دستور داد تا تمامی آنچه که از آنان به جا مانده بود، کاملا نگهداری و تقدیس شود، محمد هم می‌گوید که بر آنان مسجدی بنا نهاده شد؛ در تمامی آیات قرآن، منظور از مسجد، پرستشگاه مسلمانان است؛ در این کتاب از بیع به عنوان کلیسا یاد شده؛ چگونه پیش از محمد، مسیحیان بر آن غار مسجدی بنا نهادند!؟ احتمالا مسلمین خواهند گفت که منظور از مسجد، عبادتگاه است:
     كَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِم مَّسْجِدًا (کهف/21) و اینگونه بر آنان آگاه ساختیم تا بدانند كه وعده الله راست است و در رستاخیز هيچ شکى نیست، هنگامى که  میان خود در کارشان با يکديگر نزاع می‌کردند، پس گفتند "بر روى آنها ساختمانى بسازید، پروردگارشان به ایشان داناتر است و کسانى که بر کارشان چیره شدند، گفتند "مسجدی بر ایشان بنا خواهیم كرد".

7- در قرآن گفته شده که "آنها شرک به الله را کنار گذاشتند و به غار پناه بردند"؛ تا اینجا نقل قول مستقیم خبر است؛ اما ادامه را بخوانید، نتیجه جالب است؛ قرآن در ادامه همین آیه می‌گوید "تا پروردگارتان از رحمت خود بر شما بگستراند و براى شما در كارتان آسایشی بگرداند"؛ یعنی آنها به خواب رفتند تا شما (مکیان یا در حالت کلی مخاطب قرآن یعنی مسلمانان) در کارتان آسایش حاص شود؟!
همانگونه که در نقد شماره 1 گفته شد، الله هدف را دانستن اینکه چه مدت خوابیده‌اند بیان نموده است.
 (کهف/16) و  هنگامی که از آنها و آنچه که غیر از الله را می‌پرستند كناره گرفتند، پس به غار پناه بردند تا پروردگارتان از رحمت خود بر شما بگستراند و براى شما در كارتان آسایشی بگرداند.
=============================================================
=============================================================

(1) همان دقیانوس معروف.

(2) أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْكَهْفِ وَالرَّقِيمِ كَانُوا مِنْ آيَاتِنَا عَجَبًا (کهف/9) آيا گمان کرده‌ای كه یاران غار  و سنگ‌نبشته از نشانه‌های شگفت‌انگیز ما بوده‌اند؟ 

     إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ فَقَالُوا رَبَّنَا آتِنَا مِن لَّدُنكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا (کهف/10) هنگامی که مردان جوانان به سوى غار پناه بردند و گفتند "پروردگارا! از  سوی خویش به ما رحمتى ببخش و كار ما را براى ما به سرانجام رسان.
 فَضَرَبْنَا عَلَى آذَانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَدًا (کهف/11) پس در آن غار، چندین سال بر گوشهایشان (مهر ) زديم.
     ثمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَيُّ الْحِزْبَيْنِ أَحْصَى لِمَا لَبِثُوا أَمَدًا (کهف/12)  سپس آنان را برانگیخیم تا بدانیم کدام یک از آن دو دسته، مدت ماندنشان را بهتر حساب كرده‌اند.
 نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى (کهف/13) ما خبرشان را برای تو درست بازگو می‌کنیم؛ آنان مردان جوانی بودند که به پروردگارشان ایمان آورده بودند و بر هدایتشان افزوديم.
     وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَن نَّدْعُوَ مِن دُونِهِ إِلَهًا لَقَدْ قُلْنَا إِذًا شَطَطًا (کهف/14) و (ایمان) را بر دلهایشان گذاشتیم آنگاه که برخاستند و گفتند "پروردگار ما، پروردگار آسمان‌ها و زمین است. غیر از او خدائی را نخواهیم خواند، و اگر گفته باشیم حتما کار بسیار بدی است.
     هَؤُلَاء قَوْمُنَا اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً لَّوْلَا يَأْتُونَ عَلَيْهِم بِسُلْطَانٍ بَيِّنٍ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا (کهف/15)  اينان قوم ما هستند که غیر از او خدائی را گزیده‌اند. چرا بر آنها برهانى آشكار نمی‌آورند؟ پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر  الله دروغ ببندد؟
     وَإِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ فَأْوُوا إِلَى الْكَهْفِ يَنشُرْ لَكُمْ رَبُّكُم مِّن رَّحمته ويُهَيِّئْ لَكُم مِّنْ أَمْرِكُم مِّرْفَقًا (کهف/16) و  هنگامی که از آنها و آنچه که غیر از الله را می‌پرستند كناره گرفتند، پس به غار پناه بردند تا پروردگارتان از رحمت خود بر شما بگستراند و براى شما در كارتان آسایشی بگرداند.
     وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ مَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِي وَمَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُّرْشِدًا (کهف/17) و خورشید را هنگامی که بر می‌آید می‌بینی که در سمت راست غارشان است و هنگامی که  فرو می‌شود از سمت چپ ناپدید می‌شود، در حالى كه آنان در جای گسترده‌ی آن هستند اين از نشانه‌های الله است، الله هر كسی را گه  راهنمائی نماید او راهنمائی شده است و هر كس را گمراه کند، هرگز دوست کارسازی برای او نخواهد بود.
     وَتَحْسَبُهُمْ أَيْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَذَاتَ الشِّمَالِ وَكَلْبُهُم بَاسِطٌ ذِرَاعَيْهِ بِالْوَصِيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِرَارًا وَلَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْبًا (کهف/18) و گمان می‌کنی که بیدارند در حالى كه خوابیده‌اند و آنها را به پهلوى راست و چپ می‌چرخانیم، و سگشان بر دهانه‌ی غار دو دستش را دراز کرده بود، اگر از وضع آنان آگاهی پیدا می‌کردی، آنان را رها و از ایشان گريزان می‌شدی در حالی که سرتاپایت پر از ترس بود.
     وَكَذَلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءلُوا بَيْنَهُمْ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَذِهِ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلْيَنظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا فَلْيَأْتِكُم بِرِزْقٍ مِّنْهُ وَلْيَتَلَطَّفْ وَلَا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَدًا (کهف/19)  اين گونه آنان را برانگیختیم تا از خودشان درباره هم پرسش کنند؛. گوينده‌ای از آنان گفت "چه اندازه مانده‌اید"؟ گفتند "یک روز یا کمتر مانده‌ایم" ؛ گفتند: پروردگارتان به آنچه مانده‌اید داناتر است، اکنون یکى‌تان را با این پولتان به شهر بفرستید، پس دقت کند کدامیک از غذاهاى آن پاکیزه‌تر است، از آن غذایی برایتان بیاورد و هوشیار باشد و هيچ كس شما را نشناسد.
إِنَّهُمْ إِن يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ وَلَن تُفْلِحُوا إِذًا أَبَدًا (کهف/20) بدون شک اگر آنان بر شما دست یابند، سنگسارتان می‌کنند يا شما را به آئین خود بر می‌گردانند و  آن گاه است که هرگز رستگار نخواهی شد.
كَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِم مَّسْجِدًا (کهف/21) و اینگونه بر آنان آگاه ساختیم تا بدانند كه وعده الله راست است و در رستاخیز هيچ شکى نیست، هنگامى که  میان خود در کارشان با يکديگر نزاع می‌کردند، پس گفتند "بر روى آنها ساختمانى بسازید، پروردگارشان به ایشان داناتر است و کسانى که بر کارشان چیره شدند، گفتند "مسجدی بر ایشان بنا خواهیم كرد".
     سَيَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَيَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَيْبِ وَيَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِم مَّا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا قَلِيلٌ فَلَا تُمَارِ فِيهِمْ إِلَّا مِرَاء ظَاهِرًا وَلَا تَسْتَفْتِ فِيهِم مِّنْهُمْ أَحَدًا  (کهف/22) به زودى خواهند گفت "سه نفر بودند، چهارمین آنها سگشان بود. و می‌گویند "پنج تن بودند ششمین آنها سگشان بود" تيری در تاريكى می‌اندازند. و  می‌گویند "هفت تن بودند و هشتمین آنها سگشان بود". بگو "پروردگارم به تعدادشان آگاهتر است، کسی غیر از تعداد کمی نمی‌داند، پس درباره‌ی ایشان آشکارا مجادله نکن و در باره‌ی‌شان از پرس و جو نکن.
لَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا (کهف/23) و برای هیچ چیز نگو "فردا کننده‌ی آن هستم".
إِلَّا أَن يَشَاء اللَّهُ وَاذْكُر رَّبَّكَ إِذَا نَسِيتَ وَقُلْ عَسَى أَن يَهْدِيَنِ رَبِّي لِأَقْرَبَ مِنْ هَذَا رَشَدًا (کهف/24) مگر آنكه الله بخواهد و اگر فراموش كردى پروردگارت را ياد كن و بگو "امیدوارم كه پروردگارم مرا به راهى كه نزديكتر از اين به انجام گرفتن کار باشد، راهنمائی کند. 
وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَازْدَادُوا تِسْعًا  (کهف/25) و در غارشان سیصد سال ماندند و نُه سال افزودند
      قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا لَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا (کهف/26)  بگو "الله به آن اندازه که ماندند داناتر است. پنهان آسمان‌ها و زمين به او مال اوست؛ چه بينا و شنواست! براى آنان یاورى غیر از او  نیست و هیچ كس را در فرمانروایى خود شریک خویش نمی‌گیرد.
     اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِن كِتَابِ رَبِّكَ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَلَن تَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا (کهف/27)  و آنچه را كه از كتاب پروردگارت به تو وحى شده است بخوان، هیچ کسی تغییر دهنده‌ی کلمات او نیست و غیر از او هرگز پناهى نخواهى یافت.
     وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا (کهف/28) و با كسانى كه پروردگارشان را بامداد و شامگاه می‌خوانند و خشنودى او را می‌خواهند، شکیبا باش و دو چشمت را از آنان نگير كه زيور زندگى دنیا را بخواهى و از آن كس كه دلش را از یاد خود غافل کرده‌ایم و از هوس خود پيروى كرده و  كارش بر زياده روی است، پیروی نكن.
     وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَن شَاء فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاء فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاء كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءتْ مُرْتَفَقًا  (کهف/29) و  بگو  "حق از پروردگارتان است" پس هر كه (الله) بخواهد پس(او) ایمان آورد و هر كه بخواهد کافر شود، كه ما براى ستمگران آتشى آماده كرده‌ایم كه سراپرده‌هایش آنان را در بر می‌گیرد و اگر فریادرسى بجویند، به آبى مانند مس گداخته كه چهره‌ها را برشته می‌کند یاری می‌شوند؛ وای! چه نوشیدنی بدی و چه جایگاه زشتی! تناقضات قرآن در باب جهنم

(3)  اختلفوا فی الرقیم؛ قال سعبد این جبیر هو لوح کتب فیه اسماء اصحاب الکهف و قصصهم و هذا اظهر الاقاویل؛ ثم وضعوه على باب الکهف وکان اللوح من رصاص و قیل من حجاره فعلى هذا يكون الرقيم بمعنى المرقوم أی "المكتوب والرقم الکتابه.

 وحكي عن ابن عباس أنه اسم للوادي الذي فيه أصحاب الكهف وعلى هذا هو من رقمة الوادي وهو جانبه . 

وقال كعب الأحبار : هو اسم للقرية التي خرج منها أصحاب الكهف . 
وقيل : اسم للجبل الذي فيه الكهف .  (تفسیر بغوی)

(4)  و قال علی بن ابی طلحه عن ابن عباس الرقیم، الكتاب. و قال سعید بن جبیر:  "الرقيم" لوح من حجاره، کتبوا فیه قصص اصحاب الکهف ثم وضعوه على باب الکهف. (تفسیر ابن کثیر)

(5) الرقیم لوح من حجاره كتبوا فیه قصص اصحاب الکهف، ثم وضعوه على باب الکهف .  (تفسیر طبری)

(6)  الرقبم لوح من حجاره و قیل من رصاص کتب فیه اسمائهم و قصتهم و شد ذلک اللوح على باب الکهف وهذا قول جمیع اهل المعانی والعربیه؛ قالوا "الرقيم الکتاب والاصل فیه المرقوم  ثم نقل الى فعیل  و الرقم الکتابه"و منه قوله تعالى "كتاب مرقوم (المطففين/9). (تفسیر فخر رازی)

(7) ولا تقولن لشيء إني فاعل ذلك غدا إلا أن يشاء الله فیه مسالتان: 
غدا اخبرکم بجواب اسئلتکم  و لم يستثن فی ذالک؛  فاحتبس الوحی عنه خمسه عشر یوما حتى شق ذلک علیه و ارجف الکفار به، فنزلت علیه هذه السوره مفرجه  و امر فی هذه الایه ألا یقول فی أمر من الامور انی افعل غدا کذا وکذا، لاا ان یعلق ذلک بمشيیئه الله عز وجل حتى لایکون محققا لحکم الخب. (تفسیر قرطبی)

(8) ان اهل مکه سالوه عن الروح وعن اصحاب الکهف وعن ذی القرنین فقال اخبرکم غدا و لم یقل ان شاء الله؛ فلبث الوحی ایاما ثم نزلت هذه الایه: واذکر ربک إذا نسيت.  (تفسیر بغوی)

(9) ان القوم لما سالوا النبی (ص) عن المسائل الثلاثه؛ قال علیه السلام : اجيیکم عنها غدا  و لم یقل ان شاء الله ؛ فاحتبس الوحی خمسه عشر يوما  وفی روايه اخرى اربعين يوما، ثم نزلت هذه الایه. (تفسیر فخر رازی)

(10)  لما سئل عن قصه اصحاب الکهف "غدا أجيبكم" . فتاخر الوحی خمسه عشر یوما  و قد ذكرناه بطوله فی اول السوره  فاغنى عن اعادته. (تفسیر ابن کثیر)