بررسی ختنه دختران و زنان در اسلام شیعه و سنی

     ختنه زنان و دختران از جمله مواردی است که در منابع معتبر هم شیعه وجود دارد هم اهل سنت و بر آن اتفاق نظر دارند گرچه عده‌ای از روحانیون نواندیش اکنون و با توجه به شرایط زمان، سعی در اصلاح و تغییر این حکم دارند:
    از دید اسلام، ابراهیم اولین کسی بود که خود را ختنه کرد، قرآن این داستان را از تورات اقتباس کرده و آن را پذیرفته:  
 رسول الله (ص) فرمود:
    ابراهیم در سن 80 سالگی در منطقه قدوم ختنه شد.(صحیح بخاری / کتاب استئذان / باب الختان بعد الکبر و نتف  الابط) (1)
 و در منابع شیعه:
از علی (ع) روایت است که فرمود:
     اولین کسی که ختنه شد، ابراهیم بود؛ او در سن 80 سالگی‌اش در منطقه قدوم ختنه شد.(جامع الاحادیث الشیعه / آیت الله بروجردی / جلد 21 / صفحه 386) (2)
    از آنجائی که شیعه همیشه پیامبران را به دید فوق بشری نگاه می‌کند، در برخی از منابع شیعه گفته شده که پوست آلت تمامی پیامبران در روز هفتم از آلتشان به طور خودکار جدا می‌شد:
   به درستی که تمامی پیامبران پوست آلتشان همراه بند نافشان در روز هفتم می‌افتد، پس هنگامی که از هاجر برای ابراهیم فرزندی زاده شد (اسماعیل)، ساره از هاجر به مانند سایر کنیزان بدی می‌گفت و این کار را زیاد تکرار می‌کرد، هنگامی که اسماعیل دید مادرش گریه می‌کند، او هم گریست؛ ابراهیم وارد شد و گفت: ای اسماعیل، چه چیزی تو را به گریه انداخته؟ گفت که ساره به مادرم چنین و چنان می‌گوید! مادرم گریه کرد و من هم با گریه‌اش گریستم؛ پس ابراهیم به مصلی رفت و از پروردگارش خواست که این حرف زشت از روی هاجر بیفتد؛ بنابراین الله آن را از او افکند؛ پس هنگامی که ساره اسحاق را زائید، روز هفتم بند نافش افتاد، ولی پوست آلتش نیفتاد؛ پس ساره داد و فریاد کرد، هنگامی که ساره ابراهیم را دید، گفت: ای ابراهیم، این همان چیزی است که بر خاندان ابراهیم و انبیاء رخ داده؟ این پسرت اسحاق بند نافش افتاده ولی پوست سر آلتش نیفتاده؛ ابراهیم هم به مصلی رفت و پروردگارش را صدا زد که این فرزندم اسحاق بند نافش جدا شده ولی پوست آلتش نه، از سوی الله وحی آمد که ای ابراهیم، این بدان خاطر است که ساره  واژگان زشتی به کار برده، از این پس  به خاطر طعنه ساره، پوست آلت فرزندان تمامی پیامبران نمی‌افتد، پس ابراهیم اسحاق را با آهن ختنه کرد و از این پس ختنه کردن در فرزندان اسحاق (یهودیان) سنت شد.  (الکافی / جلد 6 / صفحه 35) (3)
  در صحیح بخاری از قول محمد، ختنه کردن را از 5 چیز فطری می‌داند که انسان باید انجام دهد. (صحیح بخاری / کتاب استئذان / باب الختان بعد الکبر و نتف  الابط) (4)
  رسول الله (ص) فرمود:
    در روز هفتم فرزندانتان را پاک کنید، پس  پسندیده تر و زیباتر است که در بریدن گوشت اضافی شتاب کنید؛ زیرا زمین 40 شبانه روز از ادرار ختنه نشده نجس می‌گردد. (الکافی / جلد 6 / صفحه 35) (5) 
  از دو صادق (امام صادق و باقر) روایت است که فرمودند:
     فرزندانتان را در روز هفتم ختنه کنید، زیرا زمین از ادرار شخص ختنه نشده به سوی الله فریاد می‌کشد. (الکافی / جلد 6 / صفحه 35) (6)
   اگر در احادیث بالا دقت شود، متوجه می‌شویم که گفته فرزندانتان را ختنه کنید، زیرا واژه اولاد به معنی فرزند و شامل دختر و پسر می‌باشد:
 يُوصِيكُمُ اللّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ... (نساء/11) الله به شما درباره فرزندانتان سفارش می‌کند که سهم پسر برابر سهم دو دختر است... شرح ستم اسلام در تقسیم ارث
 دلیل دیگری که بر لزوم ختنه کردن زنان و دختران در اسلام است، این موضوع می‌باشد که تمام علمای قدیم، از نزدیکی دو ختنه گاه به عنوان اصطلاح فقهی به جای مقاربت استفاده می‌کردند، و این بدان معناست که از دید اسلام، زنان مسلمان هم باید مانند مردان ختنه شده باشند، ختنه‌گاه اصطلاحات فقهی است که در منابع معتبر هر دو مذهب به کار رفته:
   در صحیح بخاری / کتاب الایمان / باب اذا لم یکن الاسلام علی الحقیقه و کان علی الاستسلام او الخوف من القتل؛ شامل بخش حدیث است که در قسمت مربوط به مقاربت عنوان بابی است با عنوان "اذا التقی الختاتان" به معنی "هنگام برخورد دو ختنه گاه" است.
و
  هنگامی که دو ختنه گاه به هم برخورد کردند، پس غسل واجب می‌گردد.(کتاب الطهاره / شیخ انصاری / جلد 1 / صفحه 174) (7) 
    محمد ابن اسماعیل گفت که از امام رضا در مورد رسیدن آلت مرد به آلت زن در صورتی که همراه انزال نباشد، پرسیدم که آیا غسل واجب می‌گردد؟ فرمود: هنگامی که دو ختنه گاه به هم رسیدند، غسل واجب است؛ گفتم: منظورتان پنهان شدن سر آلت (در واژن) است؟ گفت: بله. (تهذیب الاحکام / شیخ طوسی / جلد 1 / صفحه 118) (8)
 آیت الله خمینی : 
مساله 9 - شرایط زن و مرد مسلمان برای سنگساز شدن به اجماع امور بدین صورت است:
   اول اینکه با زنش از جلو نزدیکی کرده باشد و از روی احتیاط نزدیکی  از پشت ولو اینکه عقد کرده و با هم در خلوت کامل بسر ببرند (در صورت زنا با زنی دیگر) موجب سنگسار نمی‌شود و همچنین کشیدن آلت مابین ران و ... و اگر دو ختنه گاه به هم برخورد کردند شرایط سنگسار تحقق یافته و شرط انزال نیست ولو اینکه دو بیضه مرد سالم نباشد. (تحریر الوسیله / آیت الله خمینی / جلد 2 / صفحه 457) (9)
 اما مکان ختنه زنان کجاست و چه قسمتی از واژنش باید برید شود:
     ختنه کردن زن عبارت است از بریدن پوستی که بالای محل دخول آلت مرد است و مانند هسته یا تاج خروس می‌باشد و واجب است بر بریدن همین گوشتی که با آن بازی می‌گردد. (فتح الباری فی شرح صحیح بخاری / جلد 10 / صفحه 286 کتاب استئذان / باب الختان بعد الکبر و نتف  الابط) (10)
 بدان که آلتش (آلت زن) به سه چیز احاطه است: 
     سوراخی در پائین که آن محل داخل شدن آلت مرد و خارج شدن خون قاعدگی و خروج فرزند است و سوراخی بالای این که مانند سوراخ آلت مرد است و آن فقط محل خارج شدن ادرار می‌باشد و سومی بالای سوراخ ادرار است که جای ختنه می‌باشد و آن پوست نازکی است عمودی مانند تاج خروس، بریدن این پوست ختنه می‌باشد و اگر سر آلت داخل شود، بخش بریده شده‌ی آلت مرد به قسمت ختنه گاه زن می‌رسد. (تفسیر رازی / جلد 11 / صفحه 164 ) (11)
     برای اینکه دو ختنه گاه به هم برسند، سر آلت مرد باید در آلت زن پنهان شود، زیرا محل داخل شدن آلت مرد، پائین آلت زن است و آن موضع خروج خون حیض و منی است و بالا آن سوراخی است مانند سوراخ سر آلت مرد که مکان خروج ادرار است و بالای آن گوشتی است روئیده شده مانند تاج خروس و این همان چیزی است که باید بریده شود و آن جای ختنه است. (المبسوط / شیخ طوسی / جلد 1 / صفحه 27) (12)
و احادیث محمد
 از امام صادق روایت است که فرمود:
    زنی بود که او را ام طیبه می‌گفتند و دخترکان را ختنه می‌کرد، رسول الله (ص) او را خواست و به او گفت: "ای ام طیبه، اگر زنی را ختنه کردی زیبا بگردان و کامل نبر، زیرا رنگ را شفاف می‌کند و نزد شوهر عزیز می‌گردد. (الکافی / جلد 6 / صفحه 38) (13) 
 از امام صادق روایت است که فرمود: 
     هنگامی که زنان به سوی رسول الله هجرت کردند، زنی با آنان هجرت نمود که به او ام حبیب می‌گفتند و دخترکان را ختنه می‌کرد؛ پس هنگامی که رسول الله (ص) او را دید، فرمود: ای ام حبیب، آن کاری که می‌کردی اکنون هم می‌کنی؟ گفت: بله ای رسول الله مگر اینکه حرام باشد و تو مرا نهی کنی.
     رسول الله گفت: نه، بلکه حلال است، پس نزدیک من بیا تا چیزی به تو یاد دهم؛ ام حبیب گفت نزدیکش شدم، پس به من گفت: ای ام حبیب، اگر تو (ختنه) کردی، همه را نبر، زیرا صورت را روشن و نزد شوهر خوش بخت تر می‌گردد. (الکافی / جلد 6 / صفحه 38 - الکافی / جلد 5 / صفحه 118- مکارم الاخلاق / شیخ طبرسی / صفحه 230) (14)
    و البته در برخی از روایات گفته شده که ختنه کردن زن سنت نیست بلکه کار پسندیده‌ و مستحب است:
  ختنه کردن زنان مکرمه است ولی سنت نیست، ولی چه چیزی گرامی تر از مکرمه. (الکافی / جلد 6 / صفحه 37 - مکارم الاخلاق / شیخ طبرسی / صفحه  230 - وسائل الشیعه (الاسلامی) / حر عاملی / جلد 15 / صفحه 167) (15)

=========================================
(1)  ان رسول الله صلى الله عليه و سلم قال: اختتن ابراهيم بعد ثمانين سنه و اختتن بالقدوم مخففه قال هبو عبد الله حدثنا قتیبه حدثنا المغيره عن ابی الزناد و قال بالقدوم و هو موضع مشد.
(2) عن علی عليه السلام قال اول من اختتن ابراهيم عليه السلام، اختتن بالقدوم على راس ثمانين سنه من عمره.
(3) ان الانبياء عليهم السلام كانت تسقط عنهم غلفتهم مع سررهم فی اليوم السابع؛ فلما ولد لابراهيم عليه السلام من هاجر عيرت ساره هاجر بما تعير به الاماء، فبكت هاجر و اشتد ذلک عليها، فلما راها اسماعيل تبكی، بكاء لبكائها، و دخل ابراهيم عليه السلام فقال ما يبكيک يا إسماعيل؟ فقال ان ساره عيرت امی بكذا و كذا فبكت و بكيت لبكائها؛ فقام ابراهيم الى مصلاه فناجى فيه ربه و ساله ان يلقى ذلک عن هاجر فالقاه الله عنها فلما ولدت ساره اسحاق و كان يوم السابع سقطت عن اسحاق سرته و لم تسقط عنه غلفته فجزعت من ذلک ساره، فلما دخل ابراهيم عليه السلام عليها قالت يا ابراهيم، ما هذا الحادث الذی حدث فی ال ابراهيم و اولاد الانبياء هذا ابنک مسحاق قد سقطت عنه سرته و لم تسقط عنه غلفته؛ فقام ابراهيم عليه السلام الى مصلاه فناجى ربه و قال  "يا رب، ما هذا الحادث الذی قد حدث فی ال ابراهيم و اولاد الانبياء و هذا ابني اسحاق قد سقطت عنه سرته و لم تسقط عنه غلفته؛ فاوحى الله تعالى اليه ان يا ابراهيم هذا لما عيرت ساره هاجر فاليت  ان لااسقط ذلک عن احد من اولاد الانبياء لتعيير ساره هاجر فاختن اسحاق بالحديد و اذقه حر الحديد قال فختنه ابراهيم عليه السلام بالحديد و جرت السنه بالختان فی اولاد اسحاق بعد ذلک.
(4)  النبی صلى الله عليه و سلم قال الفطره خمس: الختان و الاستحداد و نتف الابط و قص الشارب و تقليم الاظفار
 (5)  قال رسول الله صلى الله عليه و اله طهروا اولادكم يوم السابع فانه اطيب  و اسرع لنبات اللحم و ان الارض تنجس من بول الاغلف اربعين صباحا.
(6)   عن الصادقين عليهما السلام ان اختنوا اولادكم يوم السابع يطهروا وان الارض تضج الى الله من بول الاغلف.
(7)  و قد صح عن امير المؤمنين  فی صحيحه زراره الحاكيه لمحاكاته بين المهاجرين و الانصار انه اذا التقى الختانان فقد وجب الغسل.
(8)  محمد بن اسماعيل قال سالت الرضا عليه السلام عن الرجل يجامع المراه قريبا من الفرج فلا ينزلان متى يجب الغسل؟ فقال اذا التقى الختانان فقد وجب الغسل قلت التقاء الختانين هو غيبوبه الحشفه قال نعم.
(9)   مساله 9  يتحقق الاحصان الذی يجب معه الرجم باستجماع امور؛ الاول  الوط باهله فی القبل و فی الدبر لايوجبه على الاحوط فلو عقد و خلا بها خلوه تامه او جامعها فيما بين الفخذين او بما دون الحشفه او ما دون قدرها فی المقطوعه مع الشک فی حصول الدخول لم يكن محصنا و لا المراه محصنه و الظاهر عدم اشتراط الانزال فلو التقى الختانان تحقق و لا يشترط سلامه الخصيتين.
(10) ختانها قطع جلده تكون فی اعلى فرجها فوق مدخل الذكر كالنواه او كعرف الديک و الواجب قطع الجلده المستعليه منه دون استئصاله
 (11) ختان المراه فاعلم ان شفريها محيطان بثلاثه اشياء ثقبه فی اسفل الفرج و هو مدخل الذكر و مخرج الحيض و الولد و ثقبه اخرى فوق هذه مثل احليل الذكر و هی مخرج البول لاغير و الثالث  فوق ثقبه البول موضع ختانها  و قطع هذه الجلده هو ختانها فاذا غابت الحشفه حاذى ختانها ختانه.
 (12) حتى تغيب الحشفه فتكون موضع القطع منه محاذيا لموضع منها و ان لم يتضاما  فان مضامتها لا يمكن لان مدخل الذكر اسفل فرج المراه و هو موضع خروج دم الحيض و المنی و اعلى منه ثقبه مثل الاحليل للذكر يكون منه البول و فوق ذلک لحم نابت كعرف الديک و هو الذی يقطع و هو موضع الختان.
(13)  عن ابی عبد الله عليه السلام قال  كانت امراه يقال لها ام طيبه تخفض الجواری؛ فدعاها رسول لله صلى الله عليه و اله فقال لها يا ام طيبه اذا انت خفضت امراه فاشما و لا تحجفی فانه اصفى للون و احظى عند البعل.
(14) عن ابی عبد الله عليه السلام قال لما هاجرن النساء الى رسول الله صلى الله عليه و اله هاجرت فيهن امراه يقال لها  ام حبيب و كانت  فلما راها رسول الله صلى الله عليه و اله قال لها يا ام حبيب العمل الذی كان فی يدک هو فی يدک اليوم؛ قالت: نعم يا رسول الله الا ان يكون حراما فتنهانی عنه قال لا بل حلال فادنی منى حتى اعلمک قالت فدنوت منه فقال يا ام حبيب اذا انت فعلت فلا تنهكي ای لا تستاصلی و اشمی فانه اشرق للوجه و احظى عند الزوج. (لفظ الکافی)
 عن ابی عبد الله قال لما هاجرت النساء الى رسول الله هاجرت فيهن امراه يقال لها ام حبيب و كانت خافضه تخفض الجواری فلما راها رسول الله  قال لها يا ام حبيب العمل الذی كان فی يدک هو فی يدک اليوم؛ قالت نعم يا رسول الله الا ان يكون حراما فتنهانی عنه فقال لا بل حلال فادنی منی حتى اعلمک قالت فدنوت منه فقال يا ام حبيب، اذا انت فعلت فلا تنهكی  و اشمي فانه اشرق للوجه و احظى عند الزوج (مکارم الاخلاق )
(15)  ابی عبد الله عليه السلام قال خفض الجاريه مكرمه و ليست من السنه و لا شيئا  واجبا و ای شیء افضل من المكرمه. (لفظ الکافی)