آیا موسیقی در اسلام حرام است؟ علت آن چیست؟

   از مطالعه احادیثی که در مذهب شیعه به تواتر رسیده، چنین بر می‌آید که هر نوع موسیقی از نظر اسلام حرام است به ویژه اگر موسیقی همراه با خوانندگی باشد؛ این تحریم نه تنها شامل نوازندگی، بلکه گوش دادن به موسیقی هم می‌شود.
 قرآن در این زمینه می‌گوید:
    وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ  (لقمان/6)  و  برخى از مردم، کسانی که لهو الحدیث ( سخن سرگرم کننده) را خریداری می‌کنند تا بدون علم  از راه الله گمراه كنند و به تمسخر بگیرند براى آنان شکنجه‌ای خواركننده خواهد بود.  
   در تفسیر المیزان گفته شده که " لهو الحدیث" شامل هر سخنی می‌شود که انسان را در یافتن حق به بازی دهد مانند داستان‌های خرافی و چیزهائی که دعوت به فساد می‌کنند مانند موسیقی با شعر یا نواختن با آلات بازی و فلوت و سازهای سیمی (مانند تار و کمان و ...) شامل لهو حدیث می‌باشد و حرام است. (تفسیر المیزان / جلد 16 / صفحه 209) (1)
  در الکافی کلینی جلد 6 صفحه 431 از قول امام محمد باقر گفته شده "منظور از لهو الحدیث موسیقی است. (2)
    حر عاملی در وسائل الشیعه جلد 17 صفحه 305 در شرح ایه بالا می‌گوید " خوانندگی با موسیقی همان چیزی است که الله وعده جهنم داده است.
 کسی که به موسیقی گوش دهد روز قیامت در گوشش سرب گداخته ریخته می‌شود:.
  امام باقر (ع) فرمود: موسیقی از چیزهائی است که الله برای آن وعده‌ی آتش داده است که در آیه 6 لقمان آمده است؛ موسیقی هم شامل لهو الحدیث است؛ علاوه بر این، احادیث زیادی تصریح بر این امر دارند.
    رسول الله فرمود: صاحب تنبور روز قیامت با صورتی سیاه در حالی که تنبوری از آتش در دست دارد و 70،000 فرشته با آهنی خمیده بر سر و صورتش می‌زنند، محشور می‌گردد.  نوازنده موسیقی مانند زناکار  در گورش کر و کور و لال است؛ صاحب تار و دف هم اینگونه محشور می‌گردند و همچنین رسول الله (ص) فرمود: "کسی که به لهو (موسیقی) گوش دهد، در گوشش سرب گداخته ریخته می‌شود و رسول الله (ص) فرمود: "آهنگ و موسیقی به سوی زنا می‌کشاند".(صراط النجاة / میرزا تبریزی / جلد 2 / صفحه 292) (3). همین موضوع یعنی ریخته شدن سرب گداخته در گوش کسی که موسیقی گوش دهد در مستدرک سفینه البحار شیخ علی نماز شاهرودی جلد 9 صفحه 294 نیز با استناد به احادیث مختلف بیان شده.
آیت الله سیستانی در کتاب فقه للمغتربین صفحه 313 با استناد به احادیث معتبر، فتوای تحریم موسیقی را صادر کرده است. (4)
    آیت العظمی بروجردی در کتاب جامع الحادیث الشیعه جلد 17 صفحه 219 و 220 احادیثی را آورده و گفته که موسیقی حرام است؛ وی همچنین در همین کتاب جلد 17 صفحه 201 از قول علی ابن ابیطالب می‌گوید: " مردی مشغول نواختن تنبور بود که امام او را منع نمود، تنبورش را شکست و برای او درخواست استغفار نمود؛ پس توبه کرد، به او گفت: " آیا می‌دانی که تنبور چه می‌گوید؟ او گفت " سفارش شده رسول الله بهتر می‌داند، امام فرمود: تبنور می‌گوید ستندم (پشیمانی می‌شوی)، ستندم، صاحبم به زودی وارد جهنم می‌شود و ای نوازنده‌ام!" (5)
 ایه‌ی دیگری که برای تحریم موسیقی بدان استناد می‌کنند، این ایه است:
   ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (حج/30)  همین است،  و  هر كس برنامه‌های الله را گرامی بدارد، پس آن براى او نزد پروردگارش بهتر است و  براى شما دامها حلال شده است مگر آن چیز که (دستور تحریمش) بر شما خوانده می‌شود؛ بنابراین از پليدى بتها دورى كنيد و از قول زور (گفتار باطل) اجتناب ورزيد.
   وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا (فرقان/72)  و نيز كسانى كه نظاره گر زور (باطل) نمی‌شوند و اگر هم ناخواسته گذر کنند بزرگوارانه می‌گذرند.
تقریبا تمامی بزرگان شیعه معتقدند که منظور از زور در این ایات موسیقی است.
مجلسی در بحار الانوار جلد 72 صفحه 245  و شیخ کلینی در الکافی جلد 6 صفحه 431 و 435 و شیخ صدوق در معانی الاخبار صفحه 349 و حر عاملی در وسائل الشیعه جلد 17 صفحه 305  و جلد 12 صفحه 230 و شیخ طوسی در امالی صفحه 294 و ... می‌گویند که در این آیه منظور از قول زور خوانندگی همراه با موسیقی است.
    علامه طباطبائی در تفسیر المیزان جلد 14 صفحه 379 با استناد به سخنان محمد ابن عبدالله می‌گوید که معنی قول زور در این آیه شامل خوانندگی با موسیقی هم می‌گردد. (6) آیت الله العظمی خمینی در مکاسب المحرمه جلد 1 صفحه 203 و در جلد 2 صفحه 12 می‌گوید که قول زور یعنی خوانندگی با موسیقی.
و با این آیه:
    وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا (فرقان/72)  و نيز كسانى كه نظاره گر زور (باطل) نمی‌شوند و اگر هم ناخواسته گذر کنند بزرگوارانه می‌گذرند.

  امام جعفر صادق می‌گوید، منظور از "لایشهدون الزور" موسیقی است (الکافی / جلد 6 / صفحه 431 و 433)

     البته در این زمینه احادیث بسیار زیادی وجود دارد، از مطالعه موارد بالا به این نتیجه می‌رسیم که تقریبا تمامی علمای بزرگ مذهب شیعه، هر گونه کاربرد موسیقی اعم از شنیدن یا نواختن آن حرام قطعی می‌دانند؛ برای بررسی علت این مورد و این که چرا اسلام موسیقی را با توجه به فواید بسیار آن برای انسان، منع می‌کند باید در دید کلی این دین نسبت به هنر جست؛ زیرا اسلام تمامی اشکال هنر که به نوعی با روان انسان سر و کار دارند را منع نمود تا به هدف خویش که توجه کامل به خدای این دین است را با چیزی دیگری جایگزین نگردد.
   ابلیس نخستین کسی است که به خوانندگی همراه با موسیقی پرداخت
 جابر از رسول الله روایت می‌کند که فرمود: " ابلیس نخستین نوحه سرا و نخستین خواننده همراه با موسیقی و نخستین عزاداری کننده بود؛ هنگامی که آدم از آن درخت خورد خوانندگی کرد و هنگامی که از بهشت رانده و در زمین مستقر گردید، به خاطر او نوحه سرائی و عزاداری نمود. (جامع الاحادیث الشیعه / آیت الله العظمی بروجردی / جلد 14 / صفحه 367 ، بحار الانوار / جلد 60 / صفحه 219 ، تفسیر العیاشی / جلد 1 / 40 ، وسائل الشیعه / حر عاملی / جلد 17 / صفحه 310 و 312) (7)
  
  برخی از ائمه آرزی شنیدن موسیقی را داشتند، ولی چون محمد آن را نهی کرده با خیال‌پردازی امید به شنیدن آن در بهشت را دارند:
 الله در بهشت با فرستادن باد و حرکت درخت، از درون آن صدائی بسیار دلنشین را خارج می‌کند.
  کسی که خود را از شنیدن موسیقی پاکیزه نگه داشت، در بهشت درختی است که الله به باد دستور وزیدن می‌دهد تا او را به حرکت درآورد و صدائی را می‌شوند که هرگز آن را نشنیده. (الکافی / کلینی / جلد 6 / صفحه 434 ، وسائل الشیعه / حر عاملی / جلد 17 / صفحه 317 ، مسند امام رضا / شیخ عزیز الله عطاردی / جلد 2 / صفحه 358) (8)
  به نظر در میان اهل سنت نه موسیقی مطلقا حرام باشد و نه رقص.
   حدیث ریختن سرب گداخته (9) نیز در برخی از منابع اسلامی غیر شیعی نیز آمده؛ ابن جوزی آن را از امام احمد ابن حنبل نقل می‌کند، ولی بزرگان این مذهب مانند شیخ ناصر الدین آلبانی آن را موضوع (ساختگی) می‌دانند.
  ضمنا نواختن دف در این مذهب بلا اشکال است و حدیثی وجود دارد که در روز عید در مسجد برخی از کنیزکان جوان با دف، نوازندگی و خوانندگی می‌کردند و محمد به همراه عایشه مشغول تماشای آنان بود.
   عایشه می‌گوید: دو کنیزک کنار من مشغول خوانندگی و نوازندگی بودند که رسول الله وارد شد و در بسترش خوابید؛ در همین هنگام ابوبکر هم وارد شد و بر من داد زد که مزمار شیطان را در کنار رسول الله گوش می‌کنی! رسول الله به استقبالش رفت و گفت "به آن دو کاری نداشته باش"، پس هنگامی که ابوبکر متوجه نبود به آن دو با اشاره ابرو گفتم تمام کنند و رفتند؛ در ادامه می‌گوید: "روز عید سودانی ها با طبل و دهل مشغول بازی بودند که رسول الله کنار عایشه آمد و گفت " آیا می خواهی تماشا کنی؟ گفتم: بلی! مرا بلند کرد و گونه اش را بر گونه ام گذاشت و گفت "ای بنی ارفده (سودانی ها) ادامه دهید"، تا اینکه خسته شدم، گفت: سیر شد؟ گفتم " آری" فرمود: پس برو. (صحیح البخاری/ کتاب الصلح / باب الصلح بالدین و العین و در کتاب الجهاد و سیر/ باب الدرق)) (10)
 و باز عایشه می‌گوید: روز عید گروهی از حبشه در حالی که می‌رقصیدند وارد مسجد شدند، رسول الله (ص) مرا صدا زد،  سرم بر شانه‌ رسول الله گذاشتم و به تماشای آنان پرداختم تا اینکه من خودم آنها را رها کردم. (صحیح مسلم/ کتاب صلاة العیدین / باب الرخصة فی العب التی لا معصیه) (11)   
 البته احادیث زیادی در منابع معتبر اسلامی در این زمینه وجود دارد، این دوحدیث را بیان کردم زیرا هم خوانندگی، هم نوازندگی و هم رقص در آن جایز شمرده شده، ذکر این نکته را ضروری می‌دانم که کسانی که در اینجا می‌رقصیدند، دختران نوجوان بودند.
 *** خوبی منابع اهل سنت این است که تمامی کتب و روایاتشان را تصحیح کردند و همه معتقدند احادیثی که محمد ابن اسماعیل بخارائی (بخاری) در کتاب صحیحش نقل کرده همه صحیح هستند و ناصر الدین آلبانی سایر احادیث را نیز تصحیح نموده است، اما شیعه نه تنها حتی یک کتاب ذصحیح ندارد، بلکه حاضر نیست حتی یک روایتش را تصحیح نماید، اگر مجتهدی روایتی با افکار  سیاسی مذهبی او در تطابق بود آن را صحیح و اگر با افکارش تضاد داشت ضعیف می‌دانند، که صد البته روشی است غیر علمی.
=======================================================
(1) الحديث الذی يلهى عن الحق بنفسه كالحكايات الخرافيه و القصص الداعيه الى الفساد و الفجور او بما يقارنه كالتغنی  بالشعر او بالملاهی و المزامير و المعازف فكل ذلک يشمله لهو الحديث.

(2)    عن ابی جعفر عليه السلام قال: سمعته يقول: الغناء مما وعد الله عزوجل عليه النار و تلا هذه الآيه: ... (لقمان/6) 

(3) قال الامام الباقر عليه السلام: الغناء مما اوعد الله عليه النار و تلی هذه الايه قال و منه الغناء، ای من لهو الحديث وعلاوه على هذه الأدله الصريحه فقد وردت أحاديث أخرى، قال رسول الله (ص): يحشر صاحب الطنبور يوم القيامه و هو اسود الوجه و بيده طنبور من النار وفوق رأسه سبعون ألف ملك وبيد كل ملك مقمعة يضربون رأسه ووجهه، ويحشر صاحب الغناء من قبره أعمى و أخرس وابكم، ويحشر الزاني مثل ذلک، و يحشر صاحب المزمار مثل ذلك وصاحب الدف مثل ذلك. وقال صلى الله عليه وآله أيضا: من استمع إلى اللهو (الغناء والموسيقى) يذاب في أذنه الانک (هو الرصاص المذاب) يوم القيامه و قال (ص) الغناء و الموسيقى رقيه الزناء ای وسيله او طريق يودی الى الزنا و العياذ بالله. 

(4)  ورد تحريم الاستماع و الانصات إلى الغناء و الموسيقى المحرمه فی السنه الشريفه.
  فقد قال رسول الله (ص) فی حديث شريف له: و يحشر صاحب الغناء من قبره اعمى و اخرس و ابكم، و يحشر الزانی مثل ذلک،، و يحشر صاحب المزمار مثل ذلک، وصاحب الدف مثل ذلك وقال (ص): من استمع إلى اللهو (الغناء والموسيقى) يذاب في أذنه الأنك (الرصاص المذاب) يوم.

(5)  و نقل انه سمع امير المؤمنين عليه السلام رجلا يطرب بالطنبور فمنعه و كسر طنبوره، ثم استتابه فتاب ثم قال اتعرف ما يقول الطنبور حين يضرب؟ فقال وصى رسول الله (ص) اعلم، فقال إنه يقول ستندم ستندم، أيا صاحبی ستدخل جهنم أيا ضاربی 

(6)  وروى اصحابنا انه يدخل فيه الغناء و سائر الاقوال الملهبه.

(7) عن جابر عن النبی(ص) قال كان ابليس اول من ناح و اول من تغنى و اول من حدى، قال لما اكل ادم من الشجره تغنى، فلما اهبط حدى به، فلما استقر على الارض ناح فاذكره ما فی الجنه.

(8)  ابی الحسن عليه السلام قال "من نزه نفسه عن الغناء، فان فی الجنه شجره يامر الله عز وجل الرياح ان تحركها فيسمع لها صوتا لم يسمع بمثله .

(9)  من جلس الى قينه صب فی اذنه الانک يوم القيامه.   

(10)  ... عن عروه عن عائشه رضی الله عنها، دخل علی رسول الله(ص) و عندی جاريتان تغنيان بغناء بعاث، فاضطجع على الفراش و حول وجهه؛ فدخل ابو بكر فانتهرنی و قال مزماره الشيطان عند رسول الله(ص) فاقبل عليه رسول الله (ص)فقال: دعهما ، فلما غفل غمزتهما فخرجتا؛ قالت و كان يوم عيد يلعب السودان بالدرق و الحراب فاما سالت رسول الله (ص) و اما قال تشتهين تنظرين؟ فقالت: نعم؛ فاقامنی ورائه خدی على خده و يقول: دونكم بنی ارقده حتى اذا مللت قال حسبک؛ قلت نعم، قال: فاذهبی.

(11) 
جَاء حَبشٌ يَزْفنُونَ فی يَوْمِ عِيدٍ فِی الْمَسْجِد، فَدَعانِی النَّبِيّ صَلَّى اللَّه عَليْهِ و سَلَّمَ؛ فَوَضَعْت رَأسِي عَلَى مَنْكبِهِ، فَجَعَلْت أَنظُرُ إلَى لعِبِهِمْ حَتَّى كُنتُ أَنا الَّتِی أَنْصَرفُ عَن النَّظرِ إِلَيهِم.